'Ons populairste vervoermiddel': De Nederlandse fietshistoriografie in internationaal perspectief

De bedoeling van dit historiografische overzichtsartikel is allereerst om een overzicht te geven van de Nederlandse publicaties over de geschiedenis van het fietsen. Uit dit overzicht komen de belangrijkste thema’s in de Nederlandse fietsgeschiedenis naar voren, achtereenvolgens op het terrein van de techniek- en transportgeschiedenis, de economische en bedrijfsgeschiedenis en de sport- en sociaal-culturele geschiedenis. Tegelijk zetten wij de Nederlandse fietshistoriografie af tegen het onderzoek dat in het buitenland op deze terreinen is verricht. Globaal bezien lijkt de stand van zaken in de Nederlandse fiets¬historiografie zo slecht nog niet. Er bestaan enkele algemene en lokale geschiedenissen van de fiets en het fietsen, publicaties over de brancheorganisatie Rijwiel- en Automobiel Industrie (RAI), de Algemeene Neder¬landsche Wielrijders-Bond (ANWB) en de Fietsersbond, over de vroege vrouwen¬emancipatie en de fiets, over een aantal fiets¬producenten, over de rijwielbelastingen die ons land heeft gekend, over de wielersport, ja, zelfs over de herkomst van het woord ‘fiets’. Zoals wij in dit historiografische overzichtsartikel betogen, getuigt het merendeel van deze publicaties weliswaar van fascinatie voor de fiets en het fietsen, maar zelden van een gerichte vraagstelling, systematisch onderzoek en verwerking van inzichten uit de internationale literatuur. Evenmin is er veel aandacht voor de historische relevantie en de sociaal-culturele context van het fietsen. De Nederlandse publicaties dragen voor het merendeel een populariserend karakter en blijven vaak ver achter bij de kwaliteit van de buitenlandse studies waarin juist het historische belang en de maatschappelijke betekenis van de fiets aan de orde komt. Wij pleiten voor meer historisch onderzoek naar het transportmiddel dat al in 1917 als ‘ons populairste vervoermiddel’ werd getypeerd.