De homo als kennisobject en bekentenisdier

In de tweede helft van de jaren zestig hebben
met name sociale wetenschappers de wetenschappelijke
bemoeienis met homoseksualiteit van artsen, psychiaters,
psycho-analytici, juristen en criminologen
overgenomen. Sociaal-psychologisch onderzoek toonde
de onhoudbaarheid van bepaalde opvattingen over
homo's aan, ontmaskerde veel vermeende feiten als
vooroordelen en stelde discriminatie aan de kaak.
Zulk onderzoek heeft een belangrijke invloed uitgeoefend
op de meningsvorming rond de emancipatie
van homoseksuelen. Met behulp van de nieuwe inzichten
werden acceptatie en erkenning van de homoseksuele
mens als medemens in de samenleving bepleit.
(1) Sinds het midden van de jaren zeventig wordt
binnen de homobeweging meer nadruk gelegd op het eigen
karakter van en de eigen vormgeving aan homoseksualiteit.
De sterke band tussen sociaal-psychologisch
onderzoek en het denken over emancipatie ontbreekt
in deze fase. De wetenschappelijke belangstelling
richt zich de laatste jaren in toenemende
mate op de geschiedenis van homoseksualiteit. (2)
Het is vooral opvallend dat sociologen een historisch
perspectief zijn gaan hanteren. Men kan zich
afvragen hoe en waarom deze verschuiving is opgetreden
en welke consequenties zij kan hebben voor de
strategie van de homobeweging.
In het eerste deel van dit artikel* probeer ik
een antwoord op deze vragen te geven aan de hand van
de recente publicaties van een aantal Engelse sociologen,
verbonden aan de universiteit van Essex, in
de bundel "The Making of the Modern Homosexual",
geredigeerd door Kenneth Plummer. (3) Er zijn drie
factoren aan te wijzen ter verklaring voor het feit
dat deze sociologen homoseksualiteit als een bij
uitstek historisch gegeven zijn gaan beschouwen.
Ten eerste de ontwikkelingen op het gebied van de
sociologische theorievorming ten aanzien van homoseksualiteit.
Vervolgens de invloed van bepaalde
Franse denkers; hieronder zal ik ook Michel Foucaults
"Histoire de la Sexualité" bespreken. (4) En ten
derde de politieke bewustwording binnen een radicale
homobeweging die rond 1970 opkwam (in Engeland met
name het 'Gay Liberation Front') en die vraagtekens
plaatste bij tot dan toe gangbare ideeën over emancipatie
van homoseksualiteit.
In het tweede deel van dit artikel zal ik "Sex,
Polities and Society" (5) van Jeffrey Weeks, bekend
van zijn studie van de Engelse homobeweging "Coming
Out" (6) bespreken en kritiseren. (7) In dit werk,
voortbouwend op "Coming Out", heeft Weeks de nieuwe
theoretische inzichten, die voortvloeiden uit bovengenoemde
factoren, toegepast op zijn historisch
onderzoek naar (homo)seksualiteit in de negentiende
en twintigste eeuw in Engeland. Zijn benadering kan
belangrijke uitgangspunten bieden voor Nederlandse
beoefenaars van de homogeschiedenis.